Expert aan het woord – Yvonne Sørensen: verlof, wat kan wel en wat kan niet?
Sørensen Advocaten - Rotterdam
De hoofdregel is dat je een werknemer niet kunt dwingen om vakantie op te nemen. Het is wel mogelijk om dat (vriendelijk) te verzoeken. De werknemer bepaalt in principe of, wanneer en hoelang hij vakantie opneemt. Veel werkgevers hebben het afgelopen jaar in overleg met werknemers een aantal vakantiedagen laten vervallen.
Ook kunnen werkgevers verplichte vakantiedagen invoeren. Dit kan worden geregeld in de arbeidsovereenkomst, personeelshandboek of CAO. De ondernemingsraad moet instemmen met de invoering van de verplichte vakantie. Als er geen ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging is, dan dienen de werknemers zelf in te stemmen met de verplichte vakantie, vóórdat deze wijziging doorgevoerd kan worden.
Onbetaald verlof
Een werkgever kan een werknemer niet verplichten om onbetaald verlof op te nemen. Onbetaald verlof is een uitkomst als een werknemer verlof wenst op te nemen, terwijl zijn verlofsaldo ontoereikend is. Bij de opname van onbetaald verlof is het belangrijk om duidelijk afspraken te maken over bijvoorbeeld de duur, het niet doorbetalen van het salaris, de secundaire arbeidsvoorwaarden en de opbouw van vakantiedagen gedurende het verlof.
Op non-actief stellen
Als werkgever kun je besluiten om werknemers op non-actief te stellen vanwege het coronavirus, bijvoorbeeld bij een uitbraak op de werkvloer en als thuiswerken niet mogelijk is. De werknemers behouden tijdens een op non-actiefstelling recht op loon. De communicatie met de werknemers is van groot belang. Een werknemer die het niet eens is met een op non-actiefstelling kan in kort geding wedertewerkstelling vorderen.
Calamiteitenverlof
Calamiteitenverlof kan worden opgenomen als een werknemer een plotseling probleem heeft. De plotselinge sluiting van scholen en kinderopvang was hier een voorbeeld van. Het verlof duurt zolang de werknemer nodig heeft om het probleem op te lossen. Dat kan enkele uren en hooguit enkele dagen zijn. Het hangt van de gezinssituatie af of calamiteitenverlof noodzakelijk is. De werknemer heeft tijdens het calamiteitenverlof recht op loon.
Kortdurend zorgverlof
In geval van een zieke partner of kind kan de werknemer kortdurend zorgverlof opnemen. De duur is afhankelijk van de omstandigheden en bedraagt per jaar maximaal tweemaal de wekelijkse arbeidsduur. Bij kortdurend zorgverlof bestaat recht op 70 procent van het loon (tenzij de CAO anders bepaalt). Als een werknemer langer thuis wil/moet blijven dan wettelijk is toegestaan, dan kunnen hier afspraken over worden gemaakt (bijvoorbeeld het opnemen van onbetaald verlof of het opnemen van vakantiedagen).
Langdurend zorgverlof
Als de werknemer langdurend zorg moet verlenen bij een levensbedreigende situatie van een zieke partner, kind of ouder, heeft de werknemer recht op langdurend zorgverlof. Voorwaarde is dat het leven van de persoon in kwestie op korte termijn gevaar loopt. Tijdens dit verlof is er geen verplichting om het loon door te betalen (tenzij de CAO anders bepaalt). Het verlof bedraagt per jaar maximaal zesmaal het aantal uren dat de werknemer werkt per week.
Verlof is in Nederland strak geregeld, afwijken kan met instemming van de werknemer.