Ondernemersvertrouwen blijft onder nul

Het ondernemersvertrouwen in Nederland blijft vrijwel onveranderd negatief, zij het licht. Ondernemers verwachten in 2025 meer personeel aan te nemen en meer te investeren, maar hierover zijn ze minder positief dan een jaar geleden. De belangrijkste belemmering is nog steeds een tekort aan arbeidskrachten. Dat zijn uitkomsten uit de Conjunctuurenquête Nederland.

Met de Conjunctuurenquête Nederland (COEN) brengt het CBS, in samenwerking met KVK, Economisch Instituut voor de Bouw (EIB), MKB-Nederland en VNO-NCW, de stemming van ondernemers in beeld. Iedere maand vullen ondernemers een enquête in over de ontwikkelingen in de afgelopen tijd en hun verwachtingen voor de komende maanden. Onderwerpen die aan de orde komen, zijn onder andere omzet, productie, bezettingsgraad, orders, prijsontwikkelingen, voorraden, personeelsomvang en investeringen.

Van eind 2021 tot eind 2022 daalde het ondernemersvertrouwen tot -22,2. Sindsdien herstelde dit geleidelijk. Maar per saldo was het ondernemersvertrouwen aan het begin van het vierde kwartaal met -3,1 nog steeds negatief. Het ondernemersvertrouwen ligt op dit moment wel nipt boven het gemiddelde (-4,0) van de reeks sinds de start in 2012.

Horeca

Het meest negatief zijn ondernemers in de horeca. Ten opzichte van het derde kwartaal nam de stemmingsindicator daar ook het sterkst af. In de zakelijke dienstverlening en de detailhandel verbeterde de stemming juist het sterkst. Bij ondernemers in de zakelijke dienstverlening sloeg de stemmingsindicator om van negatief naar licht positief.

In de delfstoffenwinning zijn ondernemers het meest positief gestemd, gevolgd door ondernemers in vervoer en opslag en de verhuur en handel van onroerend goed.

Personeelstekort

Ondernemers verwachten volgend jaar per saldo een toename van de personeelssterkte. Wel zijn de verwachtingen minder positief dan vorig jaar. Vooral in de cultuur, sport en recreatie en de verhuur en handel van onroerend goed denken minder ondernemers hun personeelsbestand uit te breiden. In de zakelijke dienstverlening en informatie en communicatie zijn ondernemers het meest positief over de ontwikkeling van de personeelssterkte in 2025. Alleen in de delfstoffenwinning verwachten ondernemers per saldo een afname van het aantal arbeidskrachten.

Begin oktober ervoer ruim 38 procent van de ondernemers een tekort aan arbeidskrachten als voornaamste belemmering in de bedrijfsvoering. Dit is sinds het derde kwartaal van 2021 onafgebroken de meest genoemde belemmering. Binnen vervoer en opslag, de autohandel en -reparatie en de zakelijke dienstverlening ervoer meer dan de helft van de ondernemers dit als voornaamste belemmering. Bijna 34 procent van de ondernemers heeft niet te maken met belemmeringen in de bedrijfsvoering.

Meer of minder investeren

Acht bedrijfstakken verwachten in 2025 meer te investeren dan in 2024. Vijf bedrijfstakken verwachten juist minder te investeren. In de verhuur en handel van onroerend goed, de delfstoffenwinning en vervoer en opslag zijn de verwachtingen het meest positief. Bij de autohandel en reparatie en de landbouw, bosbouw en visserij sloeg het negatieve saldo van vorig jaar om naar een positief saldo.

De cultuur, sport en recreatie en de detailhandel laten een tegengestelde ontwikkeling zien. Daar zijn de verwachtingen negatief geworden en verwachten ondernemers volgend jaar minder te investeren dan dit jaar.

FOTO: Ondernemers blijven licht negatief. (foto Oatawa/AdobeStock)