Minder kantoren en bedrijfsruimtes verhuurd
25-07-23
De afname van kantoren (-33 procent) en bedrijfsruimtes (-5 procent) is in het tweede kwartaal van 2023 aanzienlijk afgenomen in vergelijking met dezelfde periode in 2022. Dat blijkt uit de ‘Kwartaalupdate Commercieel Vastgoed’ van NVM Business.
De makelaarsorganisatie ziet een gebrek aan ruimte en grond als voornaamste rem op de vraag – en ook voor de bereidheid om te investeren in kantoren en bedrijfsruimtes. Veel ondernemers worden getroffen door een gebrek aan direct beschikbare panden. Dat geldt onder meer voor mkb-bedrijven die willen uitbreiden.
Kleine kantoren
Net als in het voorgaande kwartaal blijft de vraag naar kwalitatief hoogwaardige en duurzame kantoren op A-locaties en energiezuinige bedrijfsruimtes groot. NVM Business denkt dat veel ondernemers, door het beperkte aanbod daarvan, hun zoektocht noodgedwongen uitstellen.
Het aantal transacties van kantoorruimtes daalde in het tweede kwartaal met 20 procent in vergelijking met dezelfde periode in 2022. Met name het aantal transacties van kleine oppervlakten tussen 200 en 500 m² liep terug.
Er waren dit kwartaal weinig opnames van grote metrages (5.000 m² of meer). De vijf grote steden zijn goed voor 42 procent van de opname. In Amsterdam (33.300 m²) en Utrecht (17.300 m²) was de opname het hoogst. In Rotterdam (11.400 m²), Den Haag (7.600 m²) en Eindhoven (4.700 m²) viel de opname lager uit. In Gelderland, Zuid-Holland en Overijssel is het aanbod van kantoorruimte aanzienlijk gedaald, terwijl het aanbod in Flevoland, Friesland, Groningen en Zeeland juist is gestegen.
De beschikbare kantoorruimte nam met 4 procent af. Daarmee was voor het achtste kwartaal op rij sprake van een daling. Volgens de NVM Business-leden verschuift de vraag door hybride werken naar kleinschalige kantoren. De vraag naar flexibel indeelbare kantoorruimten neemt toe.
Mismatch
De opname van bedrijfsruimtes en logistiek vastgoed lag in het tweede kwartaal van dit jaar 5 procent lager. De vraag blijft redelijk op peil, maar het aanbod neemt steeds verder af. Een tekort aan direct beschikbare bedrijfsruimtes en uitgeefbare bouwgrond maakt de mismatch tussen vraag en aanbod steeds groter, aldus NVM Business.
Macro-economische factoren, zoals de economische terugval, hebben in het tweede kwartaal meer invloed. Daardoor zouden gebruikers kritischer kijken naar bedrijfsruimten. ‘Hoewel ondernemers steeds vaker buiten de eigen regio zoeken, vinden zij óók hier vaak geen geschikte panden. Tegelijkertijd zijn de mogelijkheden om op bestaande bedrijventerreinen uit te breiden beperkt als gevolg van de hoge bouwkosten en gestegen rentes.’
Logistiek vastgoed
Na een stijging in de eerste drie maanden van dit jaar is het aanbod van bedrijfsruimtes in het afgelopen kwartaal gedaald. Zo was het volume (6,86 miljoen m²) 1 procent lager dan in het eerste kwartaal van 2023 en 4 procent minder dan in het tweede kwartaal van 2022.
In Zuid-Holland (+87 procent) en Noord-Holland (+70 procent) lag de opname aanzienlijk hoger ten opzichte van vorig jaar. Ook Friesland beleefde een sterk kwartaal. De overige provincies noteerden een afname.
Bij logistiek vastgoed zijn de omstandigheden minder positief dan in het tweede kwartaal van 2022. Er is Een tekort aan direct uitgeefbare grond en een voortdurend tekort aan direct beschikbare (logistieke) ruimten. Uitbreidingsmogelijkheden op industrieterreinen zijn beperkte door de stikstofcrisis. Ook de toenemende druk op het elektriciteitsnetwerk werkt tegen.
In zwaar weer
‘Uit onze data-analyse en het sentiment onder onze leden komt naar voren dat de commerciële vastgoedsector in zwaar weer zit’, aldus Irene Flotman, voorzitter van de vakgroep van NVM Business, op de website van de organisatie. Ze denkt dat er een substantiële prijscorrectie nodig is. ‘Wanneer een prijsevenwicht ontstaat, zien we de dynamiek in de markt terugkeren.’
De opname van winkelruimtes is ten opzichte van vorig jaar wél gestegen; in vierkante meters met 9 procent. Kleinschalige winkelruimtes liggen beter in de markt dan grotere winkels. Winkels boven de 500 m² blijven moeilijk verhuurbaar.
Foto: Bij logistiek vastgoed zijn de omstandigheden minder positief dan in het tweede kwartaal van 2022. (foto Tekst & Toebehoren)