Met strenger en duidelijker overheidsbeleid hebben bedrijven meer impact, vindt WRR

Het bedrijfsleven heeft veel potentieel om problemen op te lossen, maar de maatschappij profiteert daar te weinig van. Ondernemingen verdienen te gemakkelijk aan zaken die schade toebrengen aan mens en milieu. De overheid moet strenger en duidelijker zijn. Dat stelt de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid in het rapport Goede zaken. Naar een grotere maatschappelijke bijdrage van ondernemingen.

In plaats van ondernemingen uit te dagen en te motiveren, zorgt het overheidsbeleid nu vaak voor de verkeerde prikkels, concludeert de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in het op 14 september gepubliceerde rapport. De overheid houdt gevestigde bedrijven te vele uit de wind. ‘Als we de grote opgaven van onze tijd aan willen pakken is steviger beleid nodig: scherpe eisen aan ondernemingen, minder subsidies en meer duidelijkheid voor de lange termijn.’

Gemakkelijk verdienen

Volgens de WRR staat Nederland voor urgente opgaven op het gebied van klimaat, arbeidsmarkt, gezondheid en het toekomstige verdienvermogen. Om ze aan te pakken zijn bedrijven onmisbaar. Of het nu gaat om het hergebruik van materialen en afvalstromen of het investeren in praktijklessen op een regionaal opleidingscentrum. 

Maar tegelijkertijd constateert de WRR in Goede Zaken dat ‘ondernemingen te gemakkelijk verdienen aan zaken die schade toebrengen aan mens en milieu. Zo is het goedkoper om nieuw plastic te maken dan oud plastic te recyclen. Ook is het vaak goedkoper om telkens nieuwe uitzendkrachten in te huren in plaats van het vaste personeel om te scholen.’

Afwachtend

Goede zaken en goed ondernemerschap gaan samen als er heldere grenzen worden gesteld, aldus de WRR. De overheid kan daarbij een sleutelrol vervullen, maar dat doet ze nu niet genoeg. ‘Het regeringsbeleid houdt gevestigde ondernemingen te veel uit de wind: dat maakt hen afwachtend en belemmert vernieuwing vanuit het bedrijfsleven.’

‘Ook onderkent de overheid de zakelijke realiteit van bedrijven onvoldoende. Daardoor worden cruciale kansen gemist om maatschappelijke oplossingen tot kern te maken van het verdienmodel van ondernemingen.’

Van pamperen naar uitdagen en motiveren

De WRR pleit voor een omslag in het beleid. Dat moet strenger en duidelijker.  ‘Van pamperen naar uitdagen en motiveren. Zorg dat ondernemers met de innovaties komen die we zo hard nodig hebben. Recycling, scholing, gezondere voeding: laat ondernemingen het verschil maken.’

Dat vraagt om consequent beleid richting bedrijven. De WRR doet drie hoofdaanbevelingen:
– Laat goede zaken lonen: zet in op ambitieuze combinaties van beprijzing en normering en versterk regie over regulering en toezicht
– Wees terughoudend met subsidies en fiscale regelingen: bied steun alleen als tijdelijk zetje voor maatschappelijke oplossingen
– Ontketen investeringen voor transities: maak aanbestedingsbeleid opgavegericht en vergroot de slagkracht van investeringen via een publiek-private bank.

(foto Dilok/AdobeStock)