Samen en zelfbewust bouwen aan Drechtsteden

De Drechtsteden bestaan uit Dordrecht, Zwijndrecht, Papendrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Sliedrecht en Alblasserdam. Het dagelijks bestuur staat onder voorzitterschap van de Dordtse burgemeester Brok en telt zeven portefeuillehouders (twee uit Dordrecht en één uit elk van de andere gemeentes). De Drechtraad vormt het algemeen bestuur. Die bestaat uit 45 raadsleden; elke fractie van de zes gemeenteraden heeft één afgevaardigde. 

De Drechtsteden voeren niet alleen een gezamenlijk regionaal beleid. Zij zijn ook samen eigenaar van de Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden. Dankzij deze GRD worden sinds 2006 steeds meer (ambtelijke) taken centraal uitgevoerd. Het gaat onder meer om het ingenieursbureau, de sociale dienst en de gemeentelijke belastingdienst.

V.l.n.r.: Bert van de Burgt, Hans Tanis en Richard Korteland. 

De constructie werkt, stellen Richard Korteland, Hans Tanis en Bert van de Burgt. En de samenwerking is profijtelijk, voor de regio en voor de afzonderlijke gemeentes. ‘Je doet het voor je inwoners en je bedrijven’, aldus Korteland, namens Papendrecht lid van het dagelijks bestuur van Drechtsteden en verantwoordelijk voor Economische Profilering en Acquisitie. ‘De vorm waarin je samenwerkt, is niet heel belangrijk; als alles maar geregeld wordt. Vergeleken met toen we alles afzonderlijk deden, liggen de kosten – voor personeel en dergelijke – circa dertig procent lager.’

De Drechtsteden timmeren economisch behoorlijk aan de weg. Dat doen ze vooral als “Maritieme Topregio”, het profiel waarvoor in het Regionaal Meerjarenprogramma 2014-2018 is gekozen. De combinatie van grote internationale spelers als Heerema (offshore), IHC (scheepsbouw) en Boskalis (baggerij) met tal van specialistische en toeleverende MKB-bedrijven zorgt voor een innovatieve sector die in binnen- en buitenland meetelt.

‘Maar we zijn nog te bescheiden. En die bescheidenheid past niet in een internationaal concurrerende omgeving’, stelt Korteland. ‘Door die bescheidenheid hebben we de blik te veel naar binnen. Die blik moet meer naar buiten.’

'We zijn nog te bescheiden; dat past niet in een internationaal concurrerende omgeving'

Neusje van de zalm

Als het gaat om de regionale bestuurlijke samenwerking is die hindernis al genomen. Die samenwerking blijkt een succesvol alternatief voor de vorig jaar opgeheven stadsprovincies. ‘Onze aanpak geldt in bestuurlijk Nederland wel een beetje als het neusje van de zalm’, zegt Korteland met trots. ‘Het fundament is altijd geweest dat we graag samenwerken met elkaar, maar wel met als doel zelfstandig te kunnen blijven. Dat geldt voor alle zes gemeentes.’

Wat het beste in regioverband geregeld kan worden, ligt bij het Drechtstedenbestuur. ‘We hebben het mandaat over regionale thema’s, zoals economie en bereikbaarheid, overgedragen aan de regio’, zegt Tanis. Waar Korteland de regio op economisch vlak naar de buitenwereld vertegenwoordigt, onderhoudt hij vooral de contacten met de ondernemersverenigingen uit de Drechtsteden zelf. Daarnaast is de Sliedrechtse wethouder binnen het Drechtstedenbestuur verantwoordelijk voor Wonen en Bereikbaarheid.

Dordrecht is weliswaar de grootste (120.000 inwoners) maar niet dominant ten opzichte van de andere vijf gemeentes (20.000 tot 45.000 inwoners per gemeente). In totaal telt de regio 270.000 inwoners. De verwachte aansluiting van de gemeente Hardinxveld-Giessendam zal dit aantal verder doen toenemen tot 288.000 inwoners. Die omvang opent deuren die voor de afzonderlijke gemeenten gesloten zouden blijven.

‘Die omvang maakt ook dat we een interessante partner waren en zijn voor Randstad Groep’, zegt Van de Burgt. Hij is portefeuillehouder Werk en Inkomen, Arbeidsmarkt en Werkgelegenheid en Beroepsonderwijs. ‘Daarmee hebben we in 2011 Baanbrekend Drechtsteden opgezet. Die samenwerking tussen de sociale dienst en het uitzendbureau leidde er toe dat binnen een jaar het aantal mensen met een bijstandsuitkering daalde met elf procent.’

Randstad heeft de publiek-private formule vervolgens in de rest van het land gekopieerd. Binnen de Drechtsteden zelf zijn de sociale werkvoorziening en detachering inmiddels ook bij Baanbrekend ondergebracht. ‘Daarmee hebben we één werkgeversbenadering’, aldus Van de Burgt. ‘Ook het UWV draait daarin mee. Zodoende worden bedrijven door één accountmanager benaderd voor het UWV, de sociale dienst en de sociale werkvoorziening.’

'Wij zijn er niet om ondernemer te spelen, maar als Drechtsteden moeten we wel ondernemend denken'

Koningsdag

In de promotie heeft Dordrecht vaak wel een vooruitgeschoven positie. Van de landelijke intocht van Sinterklaas in 2011 tot de viering van Koningsdag dit jaar. Korteland: ‘Ik ben blij dat
Dordrecht daarin investeert en dat vervolgens laat uitstralen naar de hele regio. Dat laat zien dat we elkaar dingen gunnen. Zoals we ook het bedrijfsleven erbij betrekken. Het mooist kwam dat op Koningsdag tot uitdrukking in de Grande Parade. Met die vlootschouw kon het maritiem bedrijfsleven uit de hele regio zich van zijn beste kant laten zien.'

Naast de maritieme sector heeft het gebied ook de logistieke sector veel te bieden. Dat heeft alles te maken met de strategische ligging ten opzichte van Rotterdam (en Antwerpen) en de verbindingen met het achterland, via weg, spoor en binnenvaart.

Er zijn bijna zestig bedrijventerreinen verspreid over de regio. Veel daarvan liggen aan het water, wat gunstig is voor aan- en afvoer van lading. Met name op Dordtse Kil is nog ruimte voor bedrijven om zich te vestigen. ‘De hele westelijke Dordtse oever is voor het bedrijfsleven een interessant gebied’, zegt Van de Burgt. ‘Een belangrijke uitbreiding van onze haven.’

Inmiddels staat Dordrecht aan de vooravond van de ontwikkeling van Dordtse Kil IV. De eerste kavels daar komen volgend jaar beschikbaar.

Havens

Het zelfbewustzijn over de economische betekenis van het gebied is bij het bestuur nog maar vrij recent ontloken, realiseert Korteland zich. ‘De industrie is internationaal concurrerend. En daar heb je als regionale overheid wel een rol in te spelen: dat je het cluster bij elkaar houdt en ontwikkelingen faciliteert.’

Aan doelgerichte promotie en acquisitie richting het bedrijfsleven doen de Drechtsteden sinds vorig jaar. Met dat doel werd DEAL! opgericht, het Drechtsteden Promotion & Investments Agency. Waar het kan en verstandig is, trekken DEAL! en het Drechtstedenbestuur samen op met andere organisaties. Voor de internationale activiteiten bijvoorbeeld met InnovationQuarter, de regionale ontwikkelingsmaatschappij voor Zuid-Holland.

Ook met Rotterdam zoeken de Drechtsteden op allerlei gebieden samenwerking. De verbanden op de gebieden maritiem en logistiek spreken voor zich. Havenbedrijf Rotterdam beheert bijvoorbeeld sinds twee jaar de havens van Dordrecht, Zwijndrecht en Papendrecht en, om de A15 bij Rotterdam te ontlasten, is dit jaar in Alblasserdam een containertransferium geopend om meer containers over water te vervoeren.

Van de Burgt: ‘Twee jaar geleden ben ik in Rotterdam langs geweest bij Deltalinqs in een poging die brancheorganisatie ook aan de Dordtse zeehavens te linken. Hun kracht voor de Rotterdamse haven en petrochemische industrie had ik ook graag benut voor onze regio. Dus heb ik hen uitgenodigd breder te kijken. Als we de Zuidvleugel van Zuid-Holland als regio’s Rotterdam en Drechtsteden samen verder willen ontwikkelen, ligt er toch ook een rol voor Deltalinqs?’

Keuzes maken

Maar de Drechtsteden laten zich ook elders zien en horen. Op 15 oktober presenteren ze zich op de Open Days samen met bedrijven in Brussel tijdens de Europese Week van Regio’s en Steden. Daar laten ze zien hoe de samenwerking binnen de Maritieme Topregio – tussen bedrijfsleven, overheden en onderwijs – nieuwe kansen oplevert. Op 19 november nemen de Drechtsteden deel aan het congres Getting Smart 4.0 in Rotterdam, over de transformatie naar de nieuwe economie.

Dat de Drechtsteden met het maritieme cluster goud in handen hebben, is al langer bekend. Wat nu wordt gepositioneerd als Maritieme Topregio, heette begin deze eeuw Shipping Valley. Maar de aanpak is anders, aldus Korteland. ‘We dragen het maritieme profiel nu veel nadrukkelijker uit. Concepten bedenken is niet zo moeilijk. Ik heb er een boekenkast vol van. Met het Regionaal Meerjarenprogramma doen we het nu ook echt. Je moet keuzes maken; je kunt niet overal goed in zijn.’

Tanis wijst erop dat de sterke positie van de maritieme sector ook kwetsbaarheid met zich mee brengt. ‘Vandaar dat we ook inzetten op andere sectoren. Zoals logistiek en ICT. Daarnaast is de zorg de grootste werkgever. Met het Albert Schweitzer Ziekenhuis hebben we een topziekenhuis.’

‘Door de samenstelling van het bedrijfsleven, hebben wij niet zo snel last van een crisis’, vertelt Van de Burgt. ‘Ook bij deze crisis zag je dat. Toen die in de bankenwereld ontstond, merkten wij daar wat betreft werkgelegenheid weinig van. Pas toen die doorzette naar de reële economie voelden wij het. Dat na-ijleffect zie je ook als de economie weer aantrekt. Vorig jaar riep iedereen al dat het beter ging; wij zagen het hier niet direct terug in de banengroei. Het eerste signaal is dat we nu drie maanden geen toename meer zien van het aantal mensen in de bijstand.’

'Er is een goed en regelmatig contact met het bedrijfsleven. Op alle niveaus'

Duurzaamheidsfabriek

Alle drie noemen Tanis, Korteland en Van de Burgt de Dordtse binnenstad als een van hun favoriete plekken in de regio. Die is genomineerd als Beste Binnenstad 2015-2017. De enig overgebleven concurrent is Rotterdam. Het Leerpark Dordrecht is een andere parel. Hier zijn diverse scholen geclusterd. Van de Burgt: ‘Nog belangrijker is dat onderwijs, het bedrijfsleven en de overheid er intensief samenwerken. In de Duurzaamheidsfabriek bijvoorbeeld.’ Het gaat om uiteenlopende technische opleidingen gericht op duurzame technologie. De betrokkenheid van bedrijven en brancheorganisaties zorgt voor praktisch onderwijs dat aansluit bij de arbeidsmarkt. ‘Als je ziet wat die bedrijven daar investeren in een leeromgeving voor hun eigen medewerkers én voor beroepsopleidingen… Dat is fantastisch.’

Mede door de Duurzaamheidsfabriek werd Dordrecht uitgeroepen tot Onderwijsstad 2015-2016. En dit jaar opende het Nationaal Onderwijsmuseum – dat voorheen in Rotterdam gevestigd was – haar deuren in de stad.

Ondernemend denken

‘Er is een goed en regelmatig contact met het bedrijfsleven. Op alle niveaus’, zegt Tanis. Een centrale rol is weggelegd voor de koepel Werkgevers Drechtsteden. Ook bij handelsmissies trekken de bestuurders samen op met ondernemers. Eind augustus was de allereerste die ooit in regioverband plaatsvond: naar de Bulgaarse havenstad Varna.

Een ander initiatief van het Drechtstedenbestuur waren de congressen Aerospace Meets Maritime, waarmee regionale bedrijven uit twee voorheen gescheiden maar zeer innovatieve werelden bij elkaar werden gebracht. Zodat ze van elkaar kunnen leren en elkaar versterken. ‘Als het nodig is nemen wij het voortouw’, aldus Korteland. ‘Maar je moet als overheid ook op tijd een stap terugdoen. Wij zijn er niet om ondernemer te spelen, maar ik vind wel dat we als Drechtsteden ondernemend moeten denken.’

Om de regio aantrekkelijker te maken, vertelt Tanis, moet het woningaanbod beter aansluiten op de behoefte. ‘Van oudsher wonen hier mensen die met hun handen werkten. Het woningaanbod is te eenzijdig; veel sociale woningbouw. We moeten duurdere woningen realiseren voor hogeropgeleiden. Vrijstaande woningen en twee-onder-éénkappers. Aan de andere kant hebben we aan de onderkant van de markt weinig woningen voor jongeren. Daarom kijken we nu naar mogelijkheden om leegstaande kantoorpanden om te bouwen naar kleine wooneenheden.’

Een ander speerpunt dat Tanis noemt, is bereikbaarheid. Er zijn plannen voor verbreding en spitsstroken op de A15 en tegelijkertijd ziet hij kansen om het openbaar vervoer te verbeteren. ‘Over twee jaar moet er een nieuwe concessie komen. We zijn nu al in overleg met de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag en met aangrenzende gemeentes om de buslijnen en de Waterbus beter op elkaar af te stemmen. Met de Provincie kijken we of de MerwedeLingelijn doorgetrokken kan worden naar Rotterdam. Het is de kracht van de Drechtsteden om een bijdrage te leveren en bus, Waterbus en trein optimaal te laten aansluiten. Wij hebben met zijn zessen en 270.000 inwoners een behoorlijke body, maar je zit niet op een eiland. Als Drechtsteden hebben we onze buren nodig; en andersom ook.’

Tekst: Martin Dekker
Fotografie: Vincent van Dordrecht