‘Er is een systeemwijziging nodig’

Vroeg besef

Brekelmans (40) was al vroeg doordrongen van het belang van duurzaamheid. Tijdens een werkstage bij ABN AMRO schreef hij in 2005 zijn afstudeerscriptie over de vraag of daar voldoende rekening mee werd gehouden bij het verlenen van kredieten. ‘Het antwoord was volmondig nee.’

Mens met uitsterven bedreigd

Inmiddels is duurzaamheid niet meer weg te denken binnen ABN AMRO. Terecht, vindt Brekelmans. ‘Ons systeem begint aan alle kanten te piepen en te kraken. Iedereen ziet dat dit niet langer kan. De mens wordt met uitsterven bedreigd. Als je het zo zegt, komt het veel harder aan dan de wereld gaat naar de knoppen.’

Van binnenuit

Na zijn studie werkte Brekelmans zeven jaar in de bankenwereld. Na een uitstap van vier jaar keerde hij terug bij ABN AMRO, op de Sustainable Finance Desk (SFD). ‘Je kunt wel van buitenaf roepen dat er te weinig aan duurzaamheid wordt gedaan, maar je bereikt mogelijk meer door van binnenuit aan verandering te werken.’

Andere aanpak

‘De SFD is in het leven geroepen om de relatiemanagers en financieringsspecialisten in het land te ondersteunen en te inspireren om duurzame transacties met onze klanten te doen. Dat vraagt namelijk een andere aanpak. Het financieren van een franchisefiliaal van een grote supermarkt is relatief makkelijk. Dat hebben we al honderd keer gedaan, die cijfers kennen we. Dat is anders bij een bedrijf dat op een nieuwe manier bioplastics gaat produceren. Dat is nieuw en kost ons meer tijd.’  

De Groene 40

Een tastbaar bewijs dat het de bank ernst is, staat pal voor het hoofdkantoor in Amsterdam: CIRCL. Dit circulaire paviljoen liet ABN AMRO vier jaar terug bouwen als plek om de opgedane kennis over circulariteit te delen. Een logische locatie ook voor dit interview.

Brekelmans begon de SFD in zijn eentje; inmiddels telt de afdeling zeven medewerkers. ‘De desk heeft een aanjaagfunctie. We vergroten de kennis en betrokkenheid van relatiemanagers en financieringsmanagers door 

het opzetten van een ambassadeursnetwerk. De eerste twintig die zich als ambassadeurs voor duurzaamheid gingen inzetten, hebben we 

De Groene 20 gedoopt. Daarna werd het De Groene 40, maar ze zijn inmiddels al met 50.’

Een miljard euro

‘We helpen klanten met duurzame producten door hen te financieren. Onze ambitie is dat we eind dit jaar één miljard euro duurzaam gefinancierd hebben. We zitten nu op 600 miljoen en het wordt nog spannend. Ik had eigenlijk gedacht dat we het gemakkelijker zouden halen.’

Hoopvol op termijn

De overgang naar een duurzame economie blijkt niet zo eenvoudig. ‘Ik ben een beetje sceptisch, maar op termijn toch hoopvol. Ons hele economische systeem is lineair ingericht. Daar wordt nog steeds meer geld mee verdiend dan met een circulaire aanpak. 

Dat zorgt voor een ongelijk speelveld. Vanuit de circulaire gedachte behouden grondstoffen hun waarde en worden ze zo lang mogelijk hergebruikt. Maar vanuit de fiscus worden bedrijven geprikkeld om zo snel mogelijk af te schrijven naar nul. Dat staat haaks op de circulaire economie.’

‘Dat een ondernemer die een product inneemt en oppoetst om weer te verkopen daarover nog een keer btw moet betalen, is een ander nadeel. Dat is natuurlijk krom.’

Geplande veroudering

Brekelmans is voorstander van het concept Product as a Service. ‘De lift hier in CIRCL is er een voorbeeld van: we hebben hem niet gekocht maar betalen per keer dat hij gebruikt wordt. 

De Swapfiets is ook een Product as a Service. En Homie levert gratis wasmachines; de klant betaalt per wasbeurt. Het idee is dat de producent verantwoordelijk blijft voor de kwaliteit en uiteindelijk het hergebruik van zijn product. Ons hele systeem is gericht op geplande veroudering: spullen moeten zo snel mogelijk stuk gaan; dan kopen mensen weer nieuwe. Dat principe dateert nog uit de tijd dat grondstoffen-schaarste géén issue was.’

Systeemwijziging nodig

Brekelmans noemt nóg een hindernis: 51 procent van alle belastingen in Europa wordt geheven op arbeid en 6 procent op grondstoffen. ‘De circulaire economie leidt tot minder materiaalverbruik, maar brengt meer arbeid met zich mee. Er is een systeemwijziging nodig die Ex'tax heet, een belastingomvorming: grondstoffen meer belasten en arbeid minder.’

Scherpe randjes

Brekelmans ziet dat ook de andere Nederlandse banken volop met duurzaamheid aan de slag zijn. ‘Het haalt de scherpe randjes van de concurrentie af. Het beste resultaat is te behalen als we het samen doen, met z’n allen. Dat beseft iedereen.’ 

‘Toen ik vijf jaar geleden vader werd, kwam het bij mij nog harder binnen. Dan ga je een rekensommetje maken: die kleine jongen moet nog tachtig jaar door. Dan moeten we zijn toekomst wel mogelijk maken…’