Als je manager een algoritme is…

‘Algoritmisch management’ kan grote efficiencyvoordelen opleveren voor bedrijven. Daarom is het volgens TNO en het Rathenau Instituut aannemelijk dat het fenomeen de komende jaren ook buiten de platformeconomie aan populariteit zal winnen. Op 6 maart publiceerden ze het rapport Eigen ritme of algoritme?

Volgens de onderzoekers is het noodzakelijk dat werkgevers en werknemers het gesprek aangaan over het inzetten van algoritmes en het gebruik van data bij het aansturen van medewerkers. Want het is ingrijpend voor werknemers als hun leidinggevende een algoritme is en ze hun opdrachten automatisch toegewezen krijgen en hun werkinstructies ontvangen via een app op de smartphone. Als functioneringsgesprekken zijn vervangen door de ratings en reviews die klanten achterlaten.

Platformeconomie

In het rapport verkennen de onderzoekers hoe elementen van algoritmisch management worden ingezet buiten de zogenoemde platformeconomie. Het fenomeen is nu vooral bekend in de platformeconomie, waar werknemers vaak worden aangestuurd door algoritmes die gebruik maken van grote databestanden. Met die data kunnen ze bijvoorbeeld het werk plannen van pizzabezorgers en Uberchauffeurs, uitrekenen wat de snelste route is en hun prestaties beoordelen op basis van de cijfers of smileys die klanten geven.

Zo extreem als in de platformeconomie lijkt algoritmisch management in andere sectoren niet voor te komen, constateren TNO en het Rathenau Instituut. ‘Toch worden ook daar elementen van algoritmisch management steeds vaker ingezet voor het automatiseren van managementtaken, zoals het aansturen van werknemers en de controle van hun werk.’

Efficiencyvoordelen

Onduidelijk is nog op welke schaal dat gebeurt, in welke vorm en wat het betekent voor de kwaliteit van het werk. Omdat algoritmisch management grote efficiencyvoordelen kan bieden voor werkgevers, is het volgens de onderzoekers aannemelijk dat het ook buiten de platformeconomie verder zal toenemen.

Het rapport is een eerste verkennende studie naar toepassingen van algoritmisch management binnen reguliere organisaties. Ook laat het zien hoe organisaties in verschillende sectoren op verschillende manieren ermee werken. Zo kunnen werkgevers in een callcenter met behulp van algoritmes het werk van hun medewerkers tot in het kleinste detail voorschrijven en controleren. In de groenvoorziening kunnen werknemers met een app zelfstandig controleren of de kwaliteit van hun snoeiwerk voldoende is, zodat ze niet op hun manager hoeven te wachten voordat ze door kunnen naar hun volgende klus.

Controle

‘De manier waarop algoritmisch management wordt ingezet, is bepalend voor de effecten op de werkbeleving van werknemers’, zegt Wouter van der Torre van TNO. ‘Als die meer controle ervaren door de inzet van technologie, ervaren ze bijvoorbeeld ook minder autonomie en meer werkdruk en burn-outklachten.’

‘De toename van algoritmisch management kan grote gevolgen hebben voor hoe mensen hun werk verrichten’, zegt Djurre Das van het Rathenau Instituut. ‘Essentieel zijn de keuzes die organisaties maken. Welk doel willen ze nastreven? Welke data willen ze daarvoor verzamelen? Waar kunnen medewerkers verhaal halen als ze het niet eens zijn met de keuze die algoritmes maken? Daarover moeten werkgevers en werknemers nu het gesprek aangaan.’

foto: Uber is een van de bekendste voorbeelden waar algoritmes een dominante rol spelen in het werk. (foto Denninz/AdobeStock)