Productiviteit groeit nauwelijks, aantal gewerkte uren wél
08-08-24
Vorig jaar is de arbeidsproductiviteit in Nederland met ruim 1,3 procent gedaald ten opzichte van 2022. Dit is de een na grootste daling van de productiviteit in de afgelopen 50 jaar. Alleen in 2009 was tijdens de financiële crisis de daling van de arbeidsproductiviteit groter: 2,2 procent. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek.
Het CBS bestaat 125 jaar en dat was voor de cijferaars reden om de arbeidsproductiviteit van de afgelopen 50 jaar te analyseren. Sinds 1974 is de arbeidsproductiviteit meer dan verdubbeld. De groei was in de laatste jaren echter minder sterk dan de decennia daarvoor. De toename is vooral behaald tussen 1974 en 2013, toen de arbeidsproductiviteit jaarlijks met gemiddeld 1,5 procent toenam. In de afgelopen tien jaar nam de arbeidsproductiviteit met gemiddeld 0,4 procent per jaar toe.
Achter op Europa
Na de Tweede Wereldoorlog was de arbeidsproductiviteit bepalend voor de groei van de Nederlandse economie, zo blijkt uit de analyse van het CBS. De staart van die groei was te zien in de periode tussen 1974 en 1983.
De productiviteitsgroei is in de laatste tientallen jaren steeds verder afgenomen. In de periode na 2014 lag de productiviteitsgroei duidelijk onder het niveau van de periodes daarvoor.
De laatste tien jaar bleef de groei van de arbeidsproductiviteit in Nederland zelfs achter bij het gemiddelde van de Europese Unie. Vijf landen hadden een lagere groei of zelfs een krimp. De overige landen hadden een hogere groei van de arbeidsproductiviteit.
In Ierland groeide de arbeidsproductiviteit het sterkst, met gemiddeld 5 procent per jaar. Luxemburg deed het het slechtst; daar kromp de arbeidsproductiviteit met gemiddeld 0,4 procent per jaar.
Dienstverlenende sectoren
De afnemende groei van de arbeidsproductiviteit van 2014 tot en met 2023 vond plaats in bijna alle bedrijfstakken. In de delfstoffenwinning sloeg de groei van de arbeidsproductiviteit zelfs om in een krimp. Dit komt door het afbouwen van de gaswinning in Groningen. In het decennium na 2014 is de arbeidsproductiviteit binnen deze bedrijfstak gemiddeld gedaald met bijna 16 procent per jaar, terwijl er in de periode tot 2014 nog sprake was van gemiddeld 0,7 procent groei. Binnen de overheid en zorgorganisaties daalde de arbeidsproductiviteit ook na 2014.
De minder sterke groei van de arbeidsproductiviteit vond naast de delfstoffenwinning vooral plaats in de landbouw, de financiële dienstverlening en de industrie. In de bouwnijverheid, zakelijke dienstverlening en culturele en recreatieve diensten was de groei van de arbeidsproductiviteit vanaf 2014 juist hoger dan de decennia daarvoor.
Meer uren gewerkt
De productiviteit draait om de toegevoegde waarde per gewerkt uur. Als die niet(hard) stijgt, kan de economie toch groeien: door groei van de bevolking en doordat er meer uren worden ge werkt. De economische groei van Nederland in de afgelopen tien jaar is met name daaraan te danken.
Van 2004 tot en met 2013 groeide het aantal gewerkte uren veel minder sterk; dat kwam door de financiële crisis. Daardoor liep de werkloosheid liep. Sinds 2014 neemt de groei van de gewerkte uren weer toe.
(foto Olly/AdobeStock)