Wie wil er nog burgemeester worden?

Burgemeestersvacatures blijken steeds lastiger in te vullen. Dat komt vooral door de algemene krapte op de arbeidsmarkt, zo blijkt uit onderzoek in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Dat maakt zich zorgen over het afnemende animo voor de functie. In de periode 2016-2023 nam het gemiddelde aantal sollicitanten per vacature af van 30 naar 18.

‘Burgemeesters zijn het gezicht van een gemeente en vervullen een cruciale rol in het openbaar bestuur’, aldus minister Judith Uitermark van BZK. ‘Het is een unieke manier om onderdeel te zijn van een gemeenschap en hieraan bij te dragen. Tegelijk is het uitdagend en stelt het hoge eisen. Ik heb dan ook grote waardering voor alle zittende en toekomstige burgemeesters en ik vind het belangrijk dat het ambt aantrekkelijk blijft. Bovendien zijn er nu nog weinig vrouwelijke burgemeesters en is het goed als vrouwen vaker solliciteren. Daar zal ik me dan ook actief voor blijven inzetten.’

Burgemeestersvacatures

In de periode tussen periode tussen 2016 en 2023 daalde het gemiddelde aantal sollicitanten per burgemeestersvacature van 30 naar 18. Het ministerie van BZK heeft daarop aan onderzoekers van de Universiteit Leiden en Universiteit van Amsterdam gevraagd deze dalende trend te onderzoeken. Het onderzoeksrapport Wie wil er nog burgemeester worden? geeft inzicht in de factoren die van invloed zijn. Zo blijkt dat de krapte op de arbeidsmarkt die er in het algemeen is, ook in grote mate van invloed is op burgemeestersvacatures.

Daarnaast was het aantal sollicitanten in 2016 uitzonderlijk hoog. In 2024 is het aantal overigens weer wat gestegen. Per vacature reageerden er gemiddeld 21 kandidaten in 2024 ten opzichte van 18 in 2023.

Intimidatie

Hoewel de lichte stijging in het aantal sollicitanten zorgt voor enige geruststelling, zijn er de afgelopen jaren ook enkele burgemeestersprocedures gestopt vanwege te weinig geschikte kandidaten. Daarmee loopt een gemeente vertraging op in de procedure om een nieuwe burgemeester te vinden. Daarom is het van belang dat zich zoveel mogelijk verschillende kandidaten aandienen, vindt het ministerie.

Het ambt staat ook onder druk. De toegenomen agressie en intimidatie jegens burgemeesters schrikt mensen mogelijk af. Toch geven de onderzoekers aan dat groeiende veiligheidsrisico’s geen direct effect hebben op het totaal aantal sollicitanten.

Tegelijkertijd constateren ze wel dat deze factor de ambitie bij vrouwen vermindert, terwijl dat bij mannen andersom is. Judith Uitermark: ‘Er zijn nog steeds minder vrouwen dan mannen burgemeester. De komende tijd bekijkt het ministerie van BZK samen met Commissarissen van de Koning en het Nederlands Genootschap van Burgemeesters welke maatregelen specifiek nodig zijn om het ambt aantrekkelijker maken.’

Minister Judith Uitermark wil dat meer vrouwen het voorbeeld volgen van Carola Schouten, die sinds 2024 burgemeester van Rotterdam is. (foto Rotterdam/Casper Rila)