Vera Galis: lyrisch contructivisme met een poëtisch karakter

Het boek

Op een donkere avond in het stadhuis zag ik de installatie, die zich achter de ramen in het front van het gebouw bevindt, vanuit de hal tegen de nachtelijke achtergrond van de buitenruimte. Intrigerend om de relatie te ervaren tussen het kunstwerk en de omgeving, alsof zij niet zonder elkaar kunnen. In het boek dat dit najaar bij de Gorkumse uitgeverij Beeldkazerne verschijnt: (‘Vera Galis, objecten, objects, 1980-2016’) staat een door de kunstenares zelf gemaakte foto van deze ervaring.

De foto

‘Ik was daar heel gelukkig mee, omdat die avondfoto een bevestiging was van mijn bedoelingen. Mijn werk komt uit mijzelf voort. Ik ben er heel intens mee bezig, vooral met de ruimte. Wat kan een object voor de omgeving betekenen? Wat doet de omgeving met mijn werk? Ik beschouw mijn objecten als een soort schaalmodellen. Je kunt ze enorm uitvergroten, maar je kunt ze ook terugbrengen tot moleculaire proporties, waar je met een microscoop naar kijkt.’

De wolk

 Het grootste werk dat zij tot nu toe realiseerde, bevond zich tot voor kort in de centrale hal van het Ministerie van VROM. 8.10 x 8.10 x 2.70 meter. Het zweefde als een doorzichtige wolk in de ruimte. Nu het ministeriegebouw van Jan Hoogstad wordt aangepakt  en er onder regie van OMA een nieuwe architectonische situatie ontstaat, krijgt de installatie op termijn een andere plek.

De verbinding

Rijksbouwmeester Wytze Patijn refereerde in 2014 in zijn toespraak bij de opening van Vera’s tentoonstelling in Fort Vuren aan het VROM-kunstwerk:  ‘Haar kunst lijkt op een speciale manier met architectuur verbonden. Je zou haar werk zelf architectuur kunnen noemen, omdat het zo duidelijk om constructies in de ruimte gaat. Maar zoals het hoort bij beeldende kunst, heeft het , anders dan bij bouwkunst, geen enkel praktisch nut of noodzaak.’

De controverse

Voor Vera Galis was Fort Vuren een bijzondere ervaring. ‘Ik ontdekte daar hoe fantastisch het is om tentoonstellingen te maken. Ik heb van alle twintig ruimtes in de vesting gebruik gemaakt.’

De controverse tussen haar transparante, lichtvoetige sculpturen en de massieve, raamloze architectuur van het fort, dat in de 19de eeuw deel uitmaakte van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, is enorm. Of je de taal van Guido Gezelle introduceert in de Raad van State.  Juist door de robuuste muren en de afwezigheid van daglicht, was Fort Vuren een prachtige plek voor de kunst van Vera. ‘Haar sculpturen lijken er nog transparanter door te worden’, aldus Wytze Patijn. ‘Ze verzachten de sfeer van de spelonken. Het lijkt wel of ze fluisteren.’

Het lijkt niet meer wat het is

De omschrijving ‘fluisteren’ van de Rijksbouwmeester is prachtig. Aan dat fluisteren gaat wel iets vooraf. Vera Galis werkt met stugge materialen die zij met haar handen en met gereedschap probeert optisch (voor de ogen van anderen) te versoepelen. Het blijft natuurlijk stug metaal, maar het lijkt niet meer wat het is. Dat is haar boeiende handschrift dat leidt tot constructies die transparant zijn en verderlicht lijken. Prima dat dit handschrift nu in een mooi groot boek wordt verduidelijkt.

Vera Galis in 2014 in fort vuren in de installatie ´lichtbundel´, diameter 1,4 meter, lengte 1,8 meter.

TEKST: JAN DONIA
FOTOGRAFIE: VERA GALIS