The boy next door is 90 jaar
17-10-22
Koos Postema was 28 jaar toen hij verslaggever werd bij de VARA. Dat speelde toen Eredivisie. Alle wedstrijden waren walk-overs. In december al landskampioen. VARA, dat was in 1960 BBC. Nooit vergaderingen, alleen maar briljante ideeën. Als Koos bij Arie van Nierop zijn declaratie inleverde, mompelde de programmabaas: daar moeten arbeiders twee weken voor werken. En dan zei Van Nierop ook nog: ik hoorde je gisteren weer het zeggen. Dat is fout. Het is ut.
Koos Postema was 28 jaar toen hij verslaggever werd bij de VARA. Dat speelde toen Eredivisie. Alle wedstrijden waren walk-overs. In december al landskampioen. VARA, dat was in 1960 BBC. Nooit vergaderingen, alleen maar briljante ideeën. Als Koos bij Arie van Nierop zijn declaratie inleverde, mompelde de programmabaas: daar moeten arbeiders twee weken voor werken. En dan zei Van Nierop ook nog: ik hoorde je gisteren weer het zeggen. Dat is fout. Het is ut.
Koos Postema heeft eens tegen een soldaat jij gezegd en tegen een officier u. Toen zei Van Nierop: jij moet nog eens goed nadenken over mensen. Hij zuchtte ook altijd, Arie van Nierop. Maar hij was wel, zei Koos, een van de grootste erudieten die ons land ooit gekend heeft. Dus dan ging je met van die grote rode wapperoren zijn kamer uit. Die tijd.
Landelijk wordt Koos Postema the boy next door en doorbreekt in zijn VARA-programma’s alle denkbare taboes als zelfdoding, pedofilie, transseksualiteit en abortus. Koos leeft mee – dan lijkt het ook ineens een stuk minder erg. Als hij op zijn spreekuur het syndroom van Gilles de la Tourette behandelt als voorbeeld van ongecontroleerde vocale narigheid, blijkt de televisiekijker gewoon hardop te mogen lachen, want Koos lacht ook. De Tourettes horen Postema zeggen: dames en heren, het is pauze. En meteen zeggen ze: Godverdomme. Allemaal ten gevolge van een constructiestoornis in de hersenen, maar het feit is dat die twee er zelf plezier in hebben, inclusief Koos.
Maar Koos Postema is jarenlang veel méér. Hij is Langs de Lijn, Tour Televisie, Klasgenoten, Haagsche Kringen en bij Friends in Business columnist van het eerste uur. Met de Remington vol getikte velletjes. Kruisjes door woorden die bij nader inzien niet pasten. Per post opgestuurd in een enveloppe, afgepast gefrankeerd.
Buiten het gezichtsveld van de televisiekijker is hij dagvoorzitter van honderden forums. Hij vindt ze het leukst. Rechtste zalen. Jongens van dertig jaar, donkerblauwe kostuums, stropdassen en een snel verstand. Hé, Koos, rooie klerelijer. En dan uitgesproken met hun dictie. Allemaal hockeyers. De zaal is tegen. Gereed zitten en vlijmscherp pareren. Koos Postema vond het verrukkelijke middagen. En dan thuis diafragmenteren. Maar toch ook weer cryptogrammen willen oplossen. Of met Thomas Rap, de uitgever, de polder in. Geen haast, stilstaan, en verbaasd kijken: daar gaat de zilverreiger.
Postema zocht in zijn actieve jaren naar een zo’n groot mogelijke variatie, dus ook meezingen met het Amsterdamse gastronomische gezelschap Hap H’mm met Johnny Kraaykamp en Cor Coster, waar ze de maandelijkse bijeenkomst beginnen met het lied Alimentatie, Alimentatie. Veel lachen. Zitting nemen in comités om de verjaardagen van Coen Moulijn en Faas Wilkes voor te bereiden, gek worden als ze een jaar lang elke maand vergaderen, maar toch gaan omdat ik dan de humor van Cor van der Gijp niet wil missen. Die dingen.
Koos Postema hield van de VARA. En als je van iemand houdt heb je ook het recht om te zeggen wat je zo vervelend aan die iemand vindt, zei hij dan. Koos vertelt. Bij de VARA is er soms ineens een vergadering. Dan gaan er 33 mensen na drie bakken loodzware koffie stemmen over een wezenlijke verandering, terwijl er tachtig niet zijn, omdat die werken. Die tachtig lezen de volgende dag op het prikbord wat er besloten is. Zo’n democratie heeft hele gevaarlijke tendensen. Het volk kiest.
Maar de vraag is wel of het volk met voldoende verstand is toegerust om over Herman Wigbold te oordelen. Want dat is een man met nukken. Een man die je niet aankijkt als je met hem praat. Maar wel een man met ineens de bevlieging en zo’n man heeft de VARA nodig. Van die mannen hou ik. Maar het volk kiest. En dat volk kan ook wraak nemen, zei Koos. En dan kwam de levensles. Ga nou niet tegen mensen als Herman Wigbold, André van Duin en Mies Bouwman zeggen: we willen je wel hebben voor een leuk programma, maar dan moet je per week drie keer vergaderen. Daar worden die mensen zoals onze ooms in Rotterdam zeggen paages van.
Koos Postema verliet de VARA toen het hospitaliseren bij de koffieautomaat zienderogen aan kracht won. Hij wilde niet alleen maar de rode boodschap. Ik ben, zei hij dan, ik ben een competitievoetballer en een clubspeler. Ik wil altijd de bovenste plaats bereiken en dus niet luisteren naar die gekken die zeggen: laten we maar B-omroep worden. Want dan hol je naar C. Dat is massapsychologie van de verliezer. Dan ga je naar de vierde klasse KNVB, op een modderig veld, met een zware eivormige bal die niet te tillen is.
Mooie man, die Koos. 90 jaar.
100 worden is zijn nieuwe target.