Krapte aan bedrijfsruimte baart zorgen én biedt kansen
05-04-23
De markt voor bedrijfsruimte en logistiek vastgoed blijft krap. Investeerders kunnen profiteren van de schaarste bij eindgebruikers. Dat zijn twee conclusies van een marktanalyse die Rabobank eind maart op zijn website publiceerde.
Er wordt bijna 7 miljoen m² aan bedrijfsruimten aangeboden, maar het aanbod neemt af en voldoet lang niet altijd aan de eisen van bedrijven. Dat baart Rabobank en de markt zorgen. ‘Wat beschikbaar is, heeft niet altijd de gewenste omvang of kwaliteit. Ook liggen veel panden niet op de juiste plek. Ze zijn niet goed bereikbaar of liggen te ver van toeleveranciers en de arbeidsmarkt.’
In de afgelopen tien jaar Van 2013 tot 2022 halveerde het aanbod. Dat kwam door een hogere opname en door herbestemming van oude bedrijfsruimten naar bijvoorbeeld woningen.
Rentestijgingen
Krapte bij eindgebruikers is een kans voor investeerders. In 2021 en 2022 was de bedrijfsruimtemarkt het grootste beleggingssegment met respectievelijk 6,9 en 6,2 miljard euro aan transacties. Voor 2023 verwacht Rabobank een lager handelsvolume. Dat komt enerzijds door de stijgende rente, maar anderzijds doordat er minder nieuwbouw op de markt komt.
De snelle rentestijgingen van 2022 en 2023 zorgen voor een flinke waardedaling van vastgoed. ‘Ondanks de krapte heeft ook de bedrijfsruimtemarkt hier last van, met prijscorrecties van soms meer dan 10%. Aan de andere kant zorgt huurindexatie (inflatiecorrectie) voor een dempend effect. Aangezien ook voor 2023 en 2024 een hoge inflatie wordt verwacht, maken sommige eigenaren de afweging om panden nog even niet te verkopen.’
Pas als de angst voor nieuwe rentestijgingen en daarmee verdere waardedalingen afneemt, kan de markt tot rust komen, voorziet Rabobank. ‘Kopers en verkopers zullen elkaar dan weer vinden en de handel zou dan wel eens flink kunnen toenemen. Zeker in een markt met zoveel krapte en groeiperspectief als de bedrijfsruimtemarkt. Toch is het nog te vroeg om je rijk te rekenen!’ waarschuwt Arjen Ouwehand, Senior Sectormarktanalist Vastgoed, in zijn blog.
Aandacht voor bedrijventerreinen
Lange tijd heeft de politiek zich te weinig bemoeid met de bedrijfsruimtemarkt, klinkt het verwijt. Werkgelegenheid is voor politici geen sexy onderwerp meer. ‘Met het bouwen van meer bedrijfsruimten trek je geen extra stemmen en met de belofte van meer nieuwe woningen wel. Daarom zijn veel binnenstedelijke werklocaties opgeofferd voor woningbouw en hebben bedrijven (bij gebrek aan geschikte locaties) de stad verlaten.’
Daar komt verandering in, constateert Rabobank. In 2022 begonnen gemeenten als Den Haag en Rotterdam actief beleid te voeren op het behoud van bedrijvigheid. ‘Onze verwachting is dat dit voor meer gemeenten gaat gelden. De tijd van steeds minder bedrijvigheid is straks voorbij.’
Ook de nationale overheid is wakker geworden. Minister Micky Adriaansens, van Economische Zaken en Klimaat, presenteerde eind vorig jaar het Programma Werklocaties. Daaruit bleek dat het kabinet het huidige areaal aan bedrijventerreinen minimaal wil behouden omdat ze een drijvende kracht zijn voor de Nederlandse economie: ze zijn goed voor 40 procent van het bruto binnenlands product en 30 procent van de banen.
Meer vraag naar duurzame gebouwen
Voor de toekomstige (markt)ontwikkeling van bedrijfsmatig vastgoed ziet Rabobank ziet drie trends. De eerste is dat de vraag naar ruimte voor bedrijven doorzet. Economische groei, e-commerce en veranderingen in de toeleveringsketens blijven de vraag voeden, ook al is het (tijdelijk) in een lager tempo. Daar komt de overgang naar de circulaire economie nog bij. Er is ruimte nodig voor de inzameling en verwerking van herbruikbare grondstoffen.
De tweede trend is dat de vraag naar duurzame gebouwen toeneemt. De gestegen energieprijzen maken een energiezuinig of zelfvoorzienend pand steeds aantrekkelijker. Er wordt ook nieuwe wetgeving verwacht.
Tot slot schetst de Rabobank het angstbeeld dat de verkiezingsuitslag van vorige maand verlammend werkt, zowel in de provincies als Den Haag. Onder meer door verdeeldheid over de stikstofaanpak kan de planning en bouw stokken of ernstige vertraging oplopen.
Foto: Er komt weer meer aandacht voor bedrijventerreinen. (foto Peter de Kievith/AdobeStock)