Diet Wiegman overschrijdt de grens tussen werkelijkheid en illusie
28-03-17
In 1982 realiseerde Diet Wiegman (1944, Schiedam) door vernuftige belichting van een hoopje afval de schaduw van een van de beroemdste beelden uit kunstgeschiedenis, de David van Michelangelo. Het idee voor de schaduwbeelden kreeg Wiegman enige jaren eerder, toen hij op straat een porseleinen vogel zag waaruit door het zonlicht de schaduw van een kat ontstond. Dingen veranderen soms op een wonderlijke wijze.
De sleutel naar een onbekend gebied
Met zijn schaduwbeelden overschrijdt Wiegman de grens tussen werkelijkheid en illusie. Op zoek naar de raadselachtige relatie tussen de bron (het door hem gemanipuleerde afval) en het resultaat (de schaduw). Zo is in deze kunst de sleutel verborgen naar de geheimen van een onbekend gebied, de schaduwwereld. Die sleutel bestaat alleen in hoge kunst.
Filmprijzen
Zijn internationale doorbraak dankt Diet Wiegman in niet geringe mate aan zijn zoon Mike Redman (1978, Schiedam). Deze regisseur en film- en muziekproducer maakte in 2008 de documentaire Anagram over het werk van zijn vader. Zij werd vertoond op het filmfestival van Rotterdam en vervolgens bekroond op het festival van Los Angeles (2009, award beste kunstdocumentaire) en op het NY International Independent Film Festival (2010, award beste regisseur in de categorie documentaires).
Woorden schieten tekort
In Anagram ontbreekt het gesproken woord, het (schaduw)beeld staat centraal. Daardoor wordt duidelijk dat de realisatie van schaduwen, volgens het procedé van Diet Wiegman, uniek is in de actuele beeldende kunst. Door de aandacht voor Anagram vloog het werk de wereld over. Dat leidde tot vele publicaties, niet alleen in West-Europa en de USA, ook in Rusland, China, Egypte. En tot tentoonstellingen in musea, galeries en tijdens evenementen.
Vier generaties Wiegman
Dit voorjaar kon ook Diets woonplaats Schiedam kennis maken met zijn magische beelden. In het Stedelijk Museum. Curieus is dat in deze expositie vier generaties Wiegman verschijnen. Behalve Diet en zijn zoon Mike ook zijn vader Theo en grootvader Gerard, die beiden kunstschilder waren. In Rembrandt belicht doemen vanuit een palet met penselen van Theo en Gerard op een leeg schildersdoek de schaduwen op van twee hoofdfiguren uit de Nachtwacht. Een hommage aan de roots van de kunstenaar. De familie Wiegman speelde overigens niet alleen een rol in het culturele leven, ook in het stadsbestuur van Schiedam. Diets oudste broer Aad was jarenlang wethouder van Financiën.
Anagram
De titel van de documentaire verwijst naar de elf anagrammen die Diet Wiegman met de letters uit zijn naam heeft gemaakt. Anagram is het begrip dat gehanteerd wordt bij zogenaande letterkeer. ‘Ik wilde met die collectie namen een fictieve groep vormen, de Diet Wiegman groep, waarin een grote diversiteit aan creatieve impulsen mogelijk is. Dat kan alle kanten opgaan. In Big Bang (2014) slaat mijn schaduw met twee hamers mijn eigen werk en de publicaties daarover aan gort. In Atlas off Balance (2011) ontstaat uit munten uit verschillende landen de schaduw van Atlas die de financiële wereld in balans hoopt te houden. In Shattered (2011) wordt uit een gebroken servies de schaduw van een bedelaar zichtbaar. In het Stedelijk in Schiedam heb ik die laatste twee werken naast elkaar geëxposeerd. Confronterend. Het is de werkelijkheid.’
Geregisseerd toeval
De schaduwbeelden zien eruit als stills uit een theatervoorstelling. Zij lijken toevallig te ontstaan door belichting van wegwerpproducten. Maar het toeval is geregisseerd. De objecten in de schijnwerper zijn zorgvuldig gemanipuleerd tot de gewenste schaduw is bereikt. Op de een of andere manier kijkt het kunstwerk terug op de geschiedenis van zijn eigen productieproces. Daarin is sprake van maatschappijkritiek, maar ook van ironie, humor en zelfspot.
Beeldenstorm
Die elementen zijn voortdurend aanwezig in het oeuvre van Diet Wiegman, zowel in de schaduwbeelden als in de andere objecten. Kijk naar de merkwaardige sculptuur Beeldenstorm (2004), een opeenhoping van scherven met op de top een afgietsel van het hoofd van de kunstenaar. In dit werk zit veel drama. Een ironische en melancholische terugblik op wat creativiteit vermag. Geëxplodeerde schoonheid. Elke scherf heeft zijn eigen geschiedenis. Samen geven de scherven gestalte aan het noodlot, aan geheimen die het leven van mensen op een raadselachtige manier bepalen.
Compleet en indrukwekkend
Gedurende de tentoonstelling in Schiedam is het werk van Diet Wiegman completer en indrukwekkender gepresenteerd dan ooit tevoren in Nederland.
TEKST: JAN DONIA
FOTOGRAFIE: MIKE REDMAN