Column Rien Vroegindeweij: Verfhandelaar en volksdichter
23-09-16
Op 24 september 1860, een maandag, werd onder grote belangstelling in het Park in Rotterdam het standbeeld van de dichter Hendrik Tollens onthuld.
Vier jaar na zijn dood, in 1856, was Tollens nog ongekend populair. Het beeld was door de Duitse beeldhouwer Jean Stracké, die zich in 1848 in Rotterdam had gevestigd, voor 9000 gulden uit Carrarisch marmer gehakt. De onthulling ging gepaard met een groot volksfeest. Vlaggen en bloemen versierden de stad, 260 muzikanten en zangers begeleidden de plechtigheid die door koning Willem III werd verricht. De acht coupletten van het volkslied vol vaderlandsliefde en vorstverering werden aangeheven:
Wien Neêrlandsch bloed door d’aderen vloeit,
Van vreemde smetten vrij,
Wiens hart voor land en koning gloeit,
Verheff’ den zang als wij:
Hij stell’ met ons, vereend van zin,
Met onbeklemde borst,
Het godgevallig feestlied in
Voor vaderland en vorst.
Tollens had het geschreven en er een prijsvraag mee gewonnen. Na het ontstaan van het koninkrijk in 1813 was er behoefte aan een nieuw volkslied. Het beviel niet iedereen en uiteindelijk zong men toch liever over Wilhelmus, een prins van Duits bloed die de Spaanse koning zo vereerd had.
In zijn jonge jaren had Tollens als een bronstig heertje erotisch getinte herdersliedjes geschreven, die hij later als een jeugdzonde verwierp. Eenmaal opgeklommen tot welgesteld Rotterdams burger, handelaar in verfstoffen, en daarnaast dichter voor de grote en kleine burgerij, was hij de spreekwoordelijke brave Hendrik die overliep van vaderlandsliefde, burgerzin en deugdzaamheid.
Kennelijk had het jonge koninkrijk behoefte aan stichtelijke verzen. Van een nieuwe bundel van Tollens werden gemakkelijk 10.000 exemplaren verkocht. Maar populariteit en roem zijn geen garantie voor onsterfelijkheid. Na de onthulling van zijn standbeeld in Rotterdam en een monument op zijn graf in Rijswijk was het snel gedaan met de nagedachtenis van de volksdichter.
Het marmeren beeld van de dichter bleek zelfs niet tegen een beetje vorst te kunnen en werd ’s winters in een houten kist met stro ingepakt. Tot het in 1961 tegen de kwalijke invloed van weersomstandigheden werd geïmpregneerd.
Als fabrikant van verven en aanverwante producten leeft de familienaam voort in het merk Tollens. Als dichter bestaat Hendrik Tollens nog in de literaire Tollensprijs die vijfjaarlijks wordt toegekend voor een oeuvre dat naar het oordeel van de jury de hoogste literaire waarde bezit. In 2010 viel Jules Deelder de eer toe.
In zijn oude landhuis in Rijswijk is in het Tollenshuis een museum gevestigd. In het Oude Noorden van Rotterdam vinden we de Tollensstraat. En we hebben zijn beeld in het Park.
Als burgerlid van de Straatnamencommissie heb ik voorgesteld om de naam Park (officieel zonder lidwoord) te veranderen in Tollenspark. Zodat niemand meer hoeft te vragen of soms het park bij de Euromast, bij de Maastunnel, het Zocherspark of daar ergens in West wordt bedoeld als we het over het Park hebben. Tot nu toe heeft mijn voorstel geen meerderheid van stemmen gekregen.
Rien Vroegindeweij
Rien Vroegindeweij is dichter en schrijver en ontving in 2006 de Erasmusspeld.