Biomimicry
21-01-15
Leo de Ruijsscher is docent aan de faculteit Bouwkunde van de TU Delft.
Biomimicry is de wetenschap en de kunst van het nabootsen van de beste biologische ideeën uit de natuur om menselijke problemen op te lossen; dit geeft het duidelijkst weer wat deze wetenschap behelst. Een wetenschap die zich in een razendsnel tempo ontwikkelt en op veel gebieden toepasbaar is. Ik durf zelfs te beweren dat uiteindelijk de biomimicry de wereld zal redden! Immers, de natuur heeft alles al uitgevonden, alleen zijn we vergeten om er naar te kijken, er van te leren en het toe te passen in ons leven van alledag. De gebieden waar het inmiddels wordt toegepast, strekken zich uit van chemie tot aan water, industrie en architectuur. Dit laatste terrein heeft natuurlijk mijn grootste interesse en in het bijzonder als het onze mooie stad betreft.
Maar eerst, wat is de daadwerkelijke vertaling van het woord biomimicry? Het is afgeleid van de Griekse woorden bios, wat leven betekent, en mimesis: imiteren. In de natuur kunnen we drie zaken waarnemen waaruit we mogelijke toepassingen kunnen afleiden. De biologische vorm van dingen, in feite het ontwerp. Het proces: hoe kunnen we het maken? En het systeem: past het in de totale omgeving? Een mooi voorbeeld in onze stad is de recente introductie van een nieuwe stedelijke windturbine, die te bewonderen is op het dak van het kantoor van Stadshavens. Het ontwerp van deze nieuwe windturbine is gebaseerd op de natuurlijke vormen zoals we die bijvoorbeeld aantreffen in het fossiel van een ammoniet of de spiraalvorm van de Nautilusschelp.
Een andere in het oog springende productinnovatie waar men mee bezig is, betreft het vogelvriendelijk glas. Nooit zie je een vogel door het web van een spin vliegen. De reden is de wijze waarop de spin weefsel in het web verwerkt dat uv-licht reflecteert zodat de vogel dit waarneemt als een dichte wand en er niet doorheen vliegt. Maar een beter zichtbaar voorbeeld is de constructie van de drie drijvende paviljoenen in het water van de Rijnhaven. De constructie van de drie drijvende halve bollen is een directe kopie van de honingraatstructuur, gemaakt door bijen. Inmiddels zijn er veel mensen met deze wetenschap bezig, is er een stichting opgericht en een biomimicry-roadmap voor 2020 opgesteld.
Er ontstaat zo een kennisinfrastructuur die Nederland in 2025 tot koploper in circulaire economie zal maken. De natuur als belangrijkste leraar waar het gaat om het benutten van cyclische processen en het in stand houden van kringlopen. Rotterdam als City of Architecture heeft dus duidelijk behoefte aan een gebouw dat zich manifesteert door een ontwerp dat gebaseerd is op de basisuitgangspunten van deze nieuwe wetenschap biomimicry. Zowel in schoonheid als in gebruik, maar vooral in eigenschappen die de natuur ons aanreikt. Geen ramen die gewassen moeten worden maar door toepassing van nanotechnologie zelfreinigend zijn. Nu weten we nog niet wat de natuur ons verder allemaal zal leren. Wel weten we dat deze wetenschap inmiddels vele volgers heeft in onderzoek, onderwijs en maatschappelijke relevantie. Kijk eens op internet en verwonder u over de vele zaken die al gevonden zijn in relatie tot biomimicry. Hoe dan ook: voor mij is het wel duidelijk; vroeg of laat krijgt Rotterdam zijn volledig volgens de biomimicry wetenschap ontworpen gebouw!